Wat u absoluut niet met uw zieke werknemer mag bespreken

Tussen een werkgever en zijn werknemers worden de nodige gegevens uitgewisseld. Ook persoonsgegevens. Het gebruiken van deze persoonsgegevens is echter door de wet aan banden gelegd. In de praktijk wordt deze beperking vaak niet onderkend, zoals regelmatig blijkt bij zieke werknemers.

De belangrijkste wet voor de bescherming van persoonsgegevens is de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Artikel 16 Wbp gaat over de verwerking van bijzondere persoonsgegevens. Dat zijn:

“Persoonsgegevens over iemands godsdienst of levensovertuiging, ras, politieke gezindheid, gezondheid, seksuele leven, lidmaatschap van een vakvereniging en om strafrechtelijke persoonsgegevens en persoonsgegevens over onrechtmatig of hinderlijk gedrag in verband met een opgelegd verbod naar aanleiding van dat gedrag.”

Uitgangspunt is dat deze gevoelige gegevens op geen enkele manier verwerkt mogen worden. Het verwerken van deze gegevens leidt tot “macht” over andere personen en daarmee tot de mogelijkheid van misbruik, aldus de wetsgeschiedenis.

Op grond van deze wetsbepaling is ook de verwerking van gegevens over de gezondheid van een werknemer verboden. Het is de werkgever daarom niet toegestaan om een werknemer te vragen naar de aard en oorzaak van een ziekte. Ook niet als de werknemer daar geen moeite mee heeft en toestemming heeft gegeven om de gegevens wel te verwerken. Daarbij komt dat het niet aan de werkgever is om te bepalen of, en in welke mate, een werknemer zijn werk weer of nog kan verrichten. Daar gaat uitsluitend de bedrijfsarts over.

Het verbod om deze gegevens te verwerken is niet van toepassing voor zover de verwerking noodzakelijk is voor een goede uitvoering van wettelijke voorschriften of collectieve arbeidsovereenkomsten, bijvoorbeeld gegevens die noodzakelijk zijn om het recht op loondoorbetaling bij ziekte vast te kunnen stellen. Dat vormt een uitzondering op het verbod.

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft de bevoegdheid om bedrijven en organisaties een hoge boete op te leggen als zij de Wpb overtreden. Voor 2017 heeft de AP aangekondigd om de nadruk onder meer te leggen op de naleving van het verbod op verwerking van de hierboven genoemde bijzondere persoonsgegevens, waaronder begrepen de gegevens van zieke werknemers.

Hoe het niet moet, blijkt uit de uitspraak van de Rechtbank Midden-Nederland van 15 december 2016 inzake Abrona versus AP (ECLI:NL:RBMNE:2016:6795). In deze procedure werd Abrona als werkgever gecorrigeerd omdat hij medische persoonsgegevens van een zieke werknemer verwerkte. Abrona heeft namelijk door na een ziekmelding zonder voorafgaande beoordeling van de bedrijfsarts het ziektepercentage van de werknemer in samenspraak met de werknemer vast te stellen en dit vervolgens in haar verzuimsysteem te registreren. De AP legde daarbij een dwangsom op van € 5.000,= per week verbeuren, tot een maximum van € 50.000,= omdat naar haar oordeel Abrona in strijd met artikel 16 Wpb gezondheidsgegevens van de werknemer verwerkte.

De rechter oordeelde dat gelet op de werkwijze van Abrona de AP heeft mogen aannemen dat sprake is van het verwerken van bijzondere persoonsgegevens als bedoeld in artikel 16 Wbp. Het ziektepercentage of beschikbaarheidspercentage van een werknemer valt immers aan te merken als een gezondheidsgegeven in de zin van dat wetsartikel. De AP krijgt dus gelijk van de rechter.

Op de harde lijn van de AP en de uitspraak van de rechter valt nogal wat af te dingen. Waarom zouden een werkgever en werknemer niet in goed onderling overleg op een volwassen manier zonder daarbij direct een bedrijfsarts te moeten betrekken, overleg met elkaar kunnen hebben over welke werkzaamheden een werknemer nog denkt te kunnen verrichten? Zeker bij een kortstondige arbeidsongeschiktheid is daarvoor wat te zeggen.

Wat daar ook van zij,  een werkgever moet heel terughoudend zijn en mag hij bij een ziekmelding door een werknemer slechts registreren dat deze zich ziek heeft gemeld, dan wel dat de werknemer ziek is. Wat een werkgever niet mag is om medische persoonsgegevens van de zieke werknemer of de mate van zijn arbeidsongeschiktheid te verwerken.