Opvolging in het familiebedrijf: tijdig op weg gaan naar de toekomst

Op 19 november 2019 hebben Geurt Hogenbirk en Kees de Kramer een workshop gegeven met als titel “Opvolging in het familiebedrijf, spoor naar de toekomst?” Een mooie aanleiding om beiden daarover te interviewen.

De titel “Opvolging in het familiebedrijf, spoor naar de toekomst?” roept het beeld op van treinen, rails, wissels en een spoorboekje, maar waar verwijst het vraagteken naar?
Het beeld van samen onderweg zijn om ergens te komen, klopt, want dat is een opvolgingsproces. Een reis die zo maar tussen de vijf tot tien jaar kan duren. Er moet van alles geregeld worden wat de nodige tijd kost. Het vraagteken, zo geeft Geurt aan, verwijst naar al die familiebedrijven die (nog) niks geregeld hebben. Dat is niet verstandig omdat familiebedrijven complex zijn. Wij gaan daarbij uit van het driecirkelmodel waarin veel betrokkenen aanwezig kunnen zijn. Ieder met zijn eigen belangen.

Daarnaast is het verstandig om een opvolgingsplan te hebben voor het geval je met OASE te maken krijgt. OASE staat daarbij voor Overlijden van de ondernemer, Arbeidsongeschiktheid, Stoppen met werken (gedwongen) en Echtscheiding. Voor je het weet, kom je dan als ondernemer of als erfgenamen terecht in een ongevraagde crisisopvolging. Met alle gevolgen van dien. Maak dus een plan en ga op weg.

Kees vult hem aan. Een bedrijfsopvolging is sowieso een spannend proces. Uit onderzoek blijkt dat slechts 30% van de familiebedrijven de eerste generatiewisseling overleeft, 13% de tweede generatiewisseling en maar 3% van de familiebedrijven nog na een derde generatiewisseling bestaat. Dat is zorgelijk en geeft toch wel te denken. Eén van de hoofdoorzaken is dat er bij de beide generaties vaak veel angst en twijfel bestaat. Kan en wil de vertrekkende generatie het bedrijf wel los laten? En zo ja, wanneer dan? Dat wordt nog extra gecompliceerd als de vertrekkende generatie geld of pensioen in het bedrijf achterlaat. Ook bij de overnemende generatie kan er angst en twijfel zijn. Wil ik dit wel als carrière? En wat als ik het niet zo goed kan als mijn voorganger?

De enige oplossing om van deze angst en twijfel af te komen, is om deze uit te spreken, aldus Kees. Hij komt nog te vaak families tegen waarbij over deze belangrijke zaken niet of te weinig gepraat wordt. Daarbij wordt er nog wel eens van uitgegaan dat iedereen op dezelfde manier denkt als jij dat doet. Ten onrechte. Elk mens is anders en heeft zijn eigen normen, waarden, verwachtingen, wensen et cetera. Deze zijn onzichtbaar. Net als bij een ijsberg zitten deze onder water, maar beïnvloeden wel het zichtbare gedrag.

En dit ijsbergmodel geldt ook voor families en bedrijven. 

Ga dus binnen het bedrijf en binnen de familie met elkaar in overleg. Open, eerlijk en met respect voor elkaars wereldbeeld. Lukt dat niet zelf, schakel dan een coach in die daarbij kan helpen. Dat maakt de kans op een geslaagde generatiewisseling zoveel groter. Je kunt overeenkomsten opstellen en tekenen, maar daar houden emoties geen rekening mee.

Parallel aan deze gesprekken dienen ook de nodige juridische, financiële en fiscale maatregelen in beeld gebracht te worden, aldus Geurt. Zo kent de wet bijvoorbeeld een heel aantrekkelijke Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) waarbij de onderneming of aandelen kunnen worden geschonken aan de opvolger. De BOR kent echter wel de nodige voorwaarden en termijnen van wel drie of vijf jaar. Begin dus ook daarmee op tijd. Dat is het belangrijkste advies dat wij mee willen geven.

FSV Accountants + Adviseurs beschikt over ervaren en deskundige overnameadviseurs op diverse vakgebieden om u bij alle aspecten in dit proces te begeleiden. Schroom niet om hen daarover aan te spreken.